به نام یزدان پاک و یکتا
تعریف کاتا
کاتا واژه‌ای ژاپنی است که الگویی از جابجایی‌ها را که به تنهایی یا به همراه فرد یا افرادی دیگر انجام شود را مشخص میکند. کاتا در کاراته با دنباله‌ای مشخص از حرکات به همراه چرخش‌ها گفته می‌شود که بر اساس اصولی مشخص انجام می‌شوند. کاتارو باید حرکات دشمن را پیش خود تجسم کرده و حرکات خود در کاتا را پاسخ آنها فرض کند. کاتاها توسط استادان پیشین کاراته، برای آموزش اصول نبرد و جابجایی‌ها به هنرآموزان خود ایجاد شده‌اند. بیش از صد کاتا در فرم‌ها و سبک‌های مختلف کاراته وجود دارند که از هرکدام نیز نسخه‌های مختلفی با برخی تفاوت‌های کوچک وجود دارد.
کاتا در کاراته اهمیت بسیار زیادی دارد و اجرای صحیح و دقیق آنها بخش مهمی از تمرینات این رشته ورزشی را تشکیل میدهد.
هر کاتا حدوداً از ۲۰ تا ۷۰ حرکت (چرخش و گام برداشتن) تشکیل شده که با همراهی انواع ضربات دست و پا انجام می شود.انواع بسیاری از کاتاها بر اساس تعداد حرکات‌شان نام‌گذاری شده‌اند. از آن‌جا که ۱۰۸ عدد مهمی در بودیسم
است، بسیاری از کاتاها ۲۷ یا ۳۶ یا ۵۴ (اعداد مقسوم علیه ۱۰۸) حرکت دارند.
علت آموزش کاتا توسط استادان
استادان کاراته، کاتا را به عنوان شیوه ای برای بالا بردن توانایی، قدرت و تکنیک شاگردانشان به آنها یاد می دادند. شیوه ا ی که با آن بتوانند در برابر دیگران از خود دفاع کنند. اما معنای تکنیک در این ورزش به طور کامل آشکار و بدیهی نیست. سطوح بالای تکنیک فقط پس از گذشت سالها و مهارتهای فراوان فرد مشخص و آشکار می شود و گاهی اوقات هم پس از سپری شدن دوره های تحت آموزش!
اما از مدتها پیش و در دوران کهن کاتا از شیوه های اصولی و حتی زیر بنایی یادگیری و آموزشی کاراته بود. بعضی مواقع فرد سالها باید تمرین می کرد تا به طور کامل آن را یاد بگیرد. متاسفانه امروزه مردم درک درستی از کاتا ندارند و آن را به غلط تعبیر می کنند، بسیاری از اساتید فن هنوز همان شیوه های قدیمی و سنتی را آموزش می دهند. تمرینات خوب اما از نظر ارزشی و طبقه بندی ضعیف. واقعا” جای تاسف دارد! این موضوع مانند آن می ماند که شما یک کتاب عالی و معرکه داشته باشید اما نتوانید آن را بخوانید. با کار و تمرین کاتا مثل یک موجود زنده زندگی میکند. یادگیری تکنیک و فنون، دانستن استخوان بندی و فیزیک انسان، آشنایی با سیستم عصبی و دانستن کمی روانشناسی همگی به پیشرفت در این ورزش کمک میکنند.
هر شاخه ای در کاتا اسم مخصوص خودش را دارد. بعضی از آنها نام مبدا خود را دارند، بعضی تصویر کلی آن شاخه کاتا را منتقل می کنند، بسیاری از شاخه های کاتا از اوکیناوا از اسامی زاپنی برگرفته شده.
مراحل یادگیری
در هر سطح از یادگیری شما باید شیوه جدیدی از کاتا آشنا میشوید، آغاز یادگیری کاتا با آموزش حرکات به همراه تکنیک ها و تمرینات است. در ابتدا باید هر تکنیکی را به درستی یاد بگیرید، سپس نوبت به تکنیک بعدی میرسد، ذهن شما باید مملو از چیزهای باشد که می بایست یاد بگیرید، این مرحله فیزیکی کاتاست.
سرانجام تمرینات بیش از گذشته اتوماتیک (خودکار) می شوند، با جزییات بیشتر و ریتمیک تر، در این مرحله باید قدرت اصلی و واقعی خود را در تکنیکهایی که یاد گرفته اید را نشان دهید.
مرحله میانی زمانی کامل می شود که یادگیری کاتا تبدیل شود به یک قالب فنی صحیح با قدرت بالا که بدون هیچ دغدغه فکری انجام گیرد. این مرحله، نخست یادگیری کاتای ذهنی است. شاید بتوان کاتا را وجهی از مدیتیشن دانست.
در سطح کمربند مشکی نبرد و پپکار واقعی جلوی چشم ظاهر می شود. باید بتوانید با کاتا زندگی کنید. در ذهنتان باید تجربه کنید که چطور حمله کنید. (البته این امر فقط باید در ذهنتان صورت بگیرد) در این مرحله کاتا جزیی از وجود شماست.
ارتباط کاتا با شاخه های دیگر رزمی
در کاراته اکثر فنون و تکنیکهای کاتا شما را با فنون دیگر نیز آشنا می کند. یادگیری اولیه این ورزش بسیارمهم است و به مانند پیش زمینه و الگویی ابتدایی برای آموختن اصولی کاراته است. گروه شاخه های کاتا همه با هم در یک دایره مرتبط هستند، یک نوع کاتا شما را به نوع دیگر ارجاع میدهد که از نظر سطح تکنیکی بالاتر و فنی تر است و هر یک دانش علمی را درباره این ورزش بالا میبرد
یکپارچگی ساختاری
نگاه به کاتا از بیرون و نتیجه گیری از آرایش و ترتیب دلخواه تکنیک های آن آسان است. در واقع، در برخی از مسابقات کاتا قوانینی از نوع ژیمناستیک وجود دارند که باید رعایت شوند. از جمله ای قوانین می توان به تعداد ضربات لازم برای شرکت کنندگان و انجام آنها در حداقل زمان اشاره کرد. کسانی که بتوانند این استانداردهای کاتا را انجام دهند بایدذهن آماده تری داشته باشند.
کاتا دارای تمامیت ساختاری می باشد. حرکات می توانند سریع و سبک و یا آرام و سنگین باشند اما باید آنها را حس کرد. ایستادن روی یک پا و انجام ضربات سبک در مقابل سر درحالیکه به صورت دایره وار چرخش می کنید ممکن است قابل توجه به نظر برسد اما هیچ استحکامی ندارند، هیچ برنامه ای مناسب تر از قدرت نیست. می دانید که کاراته متعادل شده است و بدن به صورت یکپارچه عمل می کند و تمامی اعضای بدن به صورت هماهنگ کار می کنند.
انسجام
Shin یا “ذهن” یک اصطلاح آشنا برای رزمی کاران می باشد. در این زمینه، به انسجام کاتا اشاره می شود. حرکات ساختگی کاتا، اغلب تمایل دارند که به صورت بسیار سریع و انقباضی انجام شوند اما تقریبا در هر صورت، اگر می توانید حرکات کاتا را به صورت آهسته تماشا کنید، خواهید دید که این حرکات نمایشی به طور چشمگیری ضعیف بوده و در یک مبارزه واقعی تا حد زیادی بی معنی می باشند. در یک کاتا واقعی، یک جریان وجود دارد. اجزای با هم کار می کنند.
قصد و نیت
در کاتای واقعی، اینکه یکی از چیزهای تولید شده در یک دوره دراز مدت و توسط کسانی که می دانند چه کاری انجام دهند و آن را به درستی زیر نظر یک مربی یاد بگیرند، قصد و نیتی پشت آن است. یک مجموعه از اصول متحد کننده وجود دارد. در برخی از این اصول، حرکات، به سمت داخل، خارج و یا جانب سریع خواهند بود.
در کاتای ضعیف، عملکرد ما مانند بچه کوچکی می باشد که در یک فروشگاه اسباب بازی فروشی بزرگ قرار دارد و پولی برای خرید اسباب بازی در اختیار ندارد. در کاتای خوب، این احساس که تمرین کننده بر روی زمان و مکان کنترل دارد به کار سرعت می بخشد. این قسمت از تمرکز، هدف کاتا است.
اهداف انجام کاتا
هر کدام از کاتاها دارای دو هدف می باشند، این دو هدف عبارتنداز:
اهداف فیزیکی:
منظور این است که به غیراز اینکه کاراته کا دانش شخصی اش بیشتر می شود او از نظر جسمی نیز بهتر خواهد شد. اول تقویت استخوان ها وماهیچه ها برای حداکثر کارایی بیو مکانیسم شخصی. هدف دوم پرورش حرکت و انعکاسهای سریع و واکنش سریع در وضعیت دفاع از خود
برای اجرای صحیح یک کاتا و بالا بردن توان و تنکیک درست نیاز داریم که یک کاتا را بارها و بارها تکرار کرده و در حین این تکرار و تمرین دايم نیاز است که بدن در راستای صحیح قرار گیرد این تمرینات به مرور باعث تقویت عضلات کل بدن اللخصوص عضلات ناحیه مرکزی تنه(شکم و کمر) می شود به دلیل اینکه ما در زمان اجرای کاتا باید همزمان روی انواع مختلف داچی نشسته و همزمان باید روی بالانس بدن و ایجاد تعادل در عین داشتن سرعت ، هماهنگی ، چابکی و حرکات انفجاری تمرکز داشت و در اجرای تمامی این چند مولفه که همه ی انها شامل انقباض های درونگرا و برونگرا (ایزومتریک و ایزوتونیک ) است اجرا می شود و همه اینها به دلیل تکرار های متوالی و پشت سر هم و چرخش ها (مواته) و شوک های کمر مانند یک تمرین زنجیره ای حول محور های مختلف بدون استفاده ازهیچ یک از وسایل بدنسازی باعث تقویت تمام عضلات بدن می شود .
اهداف متا فیزیکی
به غیر از اهداف فیزیکی برای انجام کاتا از دیگر مزایای آن می توان به تکامل ذهن به روان رزمی کار اشاره کرد. فروتنی و تواضع، کاتا با تعظیم شروع و بعد از اجرای هر کاتا احترام انجام می گیرد. ( با تعظیم کردن ) کاراته کا حرکات خود را در یک وضعیت آرام و آماده نبرد که در عین حال از هوشیاری کامل برخوردار است شروع می کند. مرکز جاذبه نقطه قدرت و تمرکز می شود و در این حالت کاراته کا کاملا آماده مبارزه می شود.
تمرینات ایزومتریک
نوعی از تمرینات ورزشی است که در آن فشار و کشش به عضلات وارد می‌شود، بدون این که طول آنها تغییر کند. به بیان دیگر در این تمرینات عضلات و ماهیچه‌ها بدون کشیده یا فشرده شدن، به کار می‌افتند. بنابراین ورزش ایزومتریک راهی ایستا و ساکن برای تقویت کردن یک یا گروهی از عضلات است.
ایزوتونیک چیست؟
تمرینات ایزوتونیک یا انقباض ایزوتونیک مجموعه تمریناتی هستند که پایه و اساس آن ها انقباض عضلات بدن است. و قدرت تار های ماهیچه ای را افزایش می دهند. این نوع ورزش برخلاف نوع ایزومتریک آن بر اساس انقباضاتی است که طول عضله در آن ها تغییر می کند.
در تمرین ایزوتونیک فشار ثابت و سرعت متغیر است که در نهایت بهبود آمادگی جسمانی را در مردان، زنان و کودکان به دنبال دارد.
انقباض درونگرا
عمل اساسی عضله که کوتاه شدن است، انقباض درونگرا است که آشناتر از انواع دیگر انقباض می باشد. از آن جایی که حرکت در مفصل ایجاد می شود به انقباض درونگرا، انقباض پویا نیز می گویند.
- در انقباض درونگرا هنگام تولید تنش طول عضله کوتاه می شود.
- هنگامی رخ می دهد که نیروی عضله برای غلبه بر مقاومت موجود کافی باشد.
- منجر به تغییر زاویه مفصل در راستای نیروی به کار رفته توسط عضله می شود.
- دلیل حرکت بر علیه جاذبه یا نیروی مقاوم است.
- به عنوان کار مثبت عضلات توصیف می شود.
انقباض برونگرا
عضلات می توانند حتی در حال طویل شدن هم نیرو تولید کنند. این عمل را انقباض برونگرا می گویند. از آن جایی که حرکت در مفصل وجود دارد، این عمل نیز یک انقباض پویا است
- در انقباض برونگرا درهنگام تولید تنش طول عضله افزایش می یابد
- هنگامی رخ می دهد که نیروی عضله برای غلبه بر نیروی مقاوم کافی نباشد
- منجر به تغییر زاویه مفصل در راستای نیروی مقاوم می شود
- باعث حرکت قسمتی از بدن توسط نیروی جاذبه یا نیروی مقاوم می شود
- به صورت کار منفی عضله توصیف می شود
عضلات ناحیه مرکزی بدن
مرکز (Core)، اصطلاح متداولی است که برای توصیف ماهیچه‌هایی که ستون فقرات، شکم، کمر و پایین کمر را کنترل میکنند، بکار می‌رود. تمرینات بسیاری از علاوه بر زیبایی ظاهری، عضلات مرکزی قوی، باعث استحکام ستون فقرات می‌شوند و می‌توانند به طرز ایستادن یا نشستن درست کمک کنند. استحکام ستون فقرات و وضعیت قرار گرفتن درست، به کاهش درد پشتنیز کمک میکند.
اسامی عضلات مرکزی بدن
· عضلات راست شکم (رکتوس)
- عضلات راست شکم (رکتوس) (به اختصار عضلات شکم) معروف‌ترین عضله‌ی مرکزی است که از پایین دنده و جناغ تا جلوی لگن شما کشیده شده و مسئول خم کردن ستون فقرات به جلو و همچنین به طرفین می‌باشد.
- این عضلات شکم، در بازدم قوی که با فشرده‌سازی حفره‌های شکمتان برای خارج کردن هوا از ریه‌ها انجام می‌شود نیز نقش دارند.
- عضلات مورب
شما سه مجموعه از عضلات مورب دارید: داخلی، عرضی و خارجی که در لایه‌های مورب قرار دارند. این عضلات در کنار نیم‌تنه‌ی شما قرار گرفته و قسمت‌هایی از کمر و دنده‌های شما را می‌پوشانند.
آنها مسئول چرخش ستون فقرات برای خم شدن به پهلو و هم چنین برای بازدم قوی با فشرده کردن حفره‌ی شکم شما می‌باشند
ارکتور اسپاین (راست کننده‌ی مهره‌ها)
ارکتور اسپاین، یک اصطلاح متداول است که برای توصیف ۸ ماهیچه‌ای که در هر دو طرف ستون فقرات شما از استخوان خارجی تا استخوان جمجمه قرار دارند، بکار می‌رود.
وقتی هر دو طرف ارکتور اسپاین باهم منقبض شوند، ستون فقرات شما را برای منبسط شدن می‌کشند یا یک حالت عمودی را حفظ میکنند. زمانیکه یک طرف منقبض و طرف دیگر شل شود، آنها ستون فقرات شما را به یک سمت خم میکنند تا به پهلو خم شوید.
خیلی از کمردردها بعلت ضعف و آسیب عضله‌ی اسپاین پایین‌تر است که مهره‌های کمری را می‌پوشاند و تنظیم میکند. این عضلات، اغلب بخاطر نشستن طولانی مدت، ضعیف می‌شوند.
عضلات شکمی عرضی
عضلات شکمی عرضی که به اختصار TVA نامیده می‌شوند، یک عضله‌ی نازک و عریض است که بطور افقی دور حفره‌ی شکمی شما قرار دارد. نقش اصلی TVA ایجاد فشار داخل شکمی می‌باشد.
هنگامیکه TVA شما منقبض می‌شود، اندام‌های شکمی را فشرده میکند و فشار داخل حفره‌ی شکم شما را افزایش میدهد. این فشار، ستون فقرات شما را از داخل تقویت میکند. این کار که در هنگام تمرین بطور ارادی انجام می‌شود، معمولا نیرو بخش است.
در کاتا و انجام حرکت هارا تاکید زیادی بر ایجاد نیرو و تقویت TVA شما دارد. برای تقویت TVA، بخش میانی بدنتان را مانند زمانیکه در مقابل ضربه به شکم از خوتان دفاع می‌کنید، منقبض کنید، ماهیچه‌های کف لگن خود را بالا بکشید و سپس نفس را به داخل ببرید. شما باید احساس کنید که بخش میانی بدنتان، محکم‌تر و سفت‌تر می‌شود.
ماهیچه‌ی مربع کمری
ماهیچه‌ی مربع کمری، یک عضله‌ی عمیق است که از پایین دنده‌ها و از اولین تا پنجمین مهره‌ی کمر تا بالای لگن شما ادامه دارد.
وقتی که عضلات مربع کمری چپ و راست (به اختصار QL) بطور همزمان منقبض می‌شوند،با ارکتور اسپاین برای انبساط یا ایجاد ثبات در پایین ستون فقرات شما همکاری میکنند.